օր-1

Ողջույն ես Վահանն եմ։ Ես այսօր կպատմեմ իմ եռօրյա ճամփորդության մասին Արատեսում։ Մենք ճանապարհին  ընկերներով խաղում էինք հեռախոսային խաղեր։ Քանի որ ճանապարհը շատ թեք էր, այդ պատճառովել մենք բարձրացանք ոտքով վերև։ Մենք մի փոքր հանգստացանք, տեղավորվեցինք և գնացինք ճաշի։ Մենք գնացինք սենյակ և խաղացաինք <<Ունո>>։ Գիշերը 3։25 նյարդայինացում էինք աղջիկներին։

օր-2

Հաջորդ օրը մենք նախավարժանք արեցինք ընկեր Նառաի հետ հետո մենք գնացինք վրան հավաքելու մենք վրանի մասերը տարանք պահեստ։ Մենք այդ ամենից հետո խաղացինք  <<ֆուտբոլ>> հաղթեցինք 3-2 հետո կրկին խաղացինք նրանց դեմ պարտվեցինք 3-0 հետո եղան տասնմեկ մետրանոցներ քանի որ մի անգամ հթել էինք նրանց մի խաղել պարտվել էինք տասնմեկ մետրանոցներում մենք հաղթեցինք նրանց 2-1։ Մենք հավաքեցինք խնձորներ, ընկույզներ, և մասուրներ, ես ամենօր սնվում էի քաղցր ալոճներով համ դեղին համ կարմի։

օր-3

Մենք հավաքեցինք մեր մեր սենյակը համ մեր սենյակի դիմացը  հետո մենք գնացինք նախավարժանքի։ Նախավարժանքից հետո մենք նախաճաշեցինք և միքանի ժամ հետո մենք շարժվեցինք։ Իսկ հետո մենք գնացինք մի գեղեցիկ եկեղեցու մոտ այնտեղ ես ասացի Հայր Մերը և ես աղոթեցի որ մեր երկիրը լինի միշտ խաղաղության մեջ հետո մենք կանգնեցինք մի խանութի մոտ ընկեր Առշակենք մեզ համար գնեցին հաց, երշիկ, և պանիր այնտեղիցել մենք գնացինք  Երևան։

Մարմաշենի վանք

Մարմաշենի վանք

Մարմաշենի վանքը գտնվում է Ախուրյանի շրջանի Մարմաշեն գյուղում։

Մարմաշենի միջնադարյան վանքը գտնվում է Շիրակի մարզի Մարմաշեն գյուղից մոտ 2կմ հյուսիս-արևմուտք, Ախուրյան գետի ձախ ափին։ Բաղկացած է շինությունների երկու խմբից՝ Մեծ և Փոքր (կամ Վերին)։ Վանքի գլխավոր՝ Կաթողիկե եկեղեցին, ըստ հարավային պատի արձանագրության, կառուցել է իշխան Վահրամ Պահլավունին՝ 988-1029 թթ.-ին։ Սելջուկյան արշավանքներից Մարմաշեն վանքը զգալի ավերվել է։ 1225 թ.-ին Վահրամ Պահլավունու թոռներ Գրիգոր արքեպիսկոպոսը և նրա եղբայր Ղարիբը վերանորոգել են Կաթողիկեն։ Մարմաշենի վանքի Կաթողիկեն հայկական ճարտարապետության Բագրատունիների ժամանակաշրջանի լավագույն կառույցներից է։ Վանքի երկրորդ եկեղեցին Կաթողիկեից հյուսիս է, գրեթե նրան կից, և երջինիս հետ միաժամանակ է կառուցվել։Այն իրենից ներկայացնում է Կաթողիկեի փոքրացված ընդօրինակությունը թե՛ հորինվածքով , թե՛ ճարտարապետական մանրամասներով ու հարդարանքով։ Երրորդ եկեղեցին (XI դ) Կաթողիկեից հարավ է։ Այն, չորս անկյուններում ավանդատներով, կենտրոնագմբեթ կառույց է։  Ծառայել է որպես տապանատուն, այստեղ է թաղված Վահրամ Պահլավունին, որի այժմյան տապանաքարը ստեղծվել է XIX դ.-ում։ Գավթից հարավ-արևմուտք 1954-56 թթ պեղումներից բացվել է վանքի չորրորդ եկեղեցին՝ արտաքուստ կլոր, ներսից չորս փոքրիկ ավանդատներով, քառաբսիդ հորինվածքով։ Համալիրի արևելքում և հարավում գերեզմանատունն է։ Վանքն ունեցել է իր ջրմուղը, որի հատվածները հայտնաբերվել են գավթից արևմուտք։ Փոքր Մարմաշենը կամ Վերին վանքը Մեծից հյուսիս է, բլրակի վրա։ Մարմաշենի վանքը եղել է Հայաստանի կրոնական ու մշակութային նշանավոր կենտրոն, այն հայկական հոգևոր և ճարտարապետության արժեքավոր համալիրներից է։

Լմբատավանք

Լմպատավանքը  հայկական ճարտարապետական մի հուշարձան է, որը գտնվում է Արթիկ քաղաքի մոտ, Լմպատ թաղամասում։
Լմպատավանքը (ճիշտը՝ Լմպատի վանքի Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի), ճարտարապետական հուշարձան է Արթիկից  մոտ երկու կիլոմետր հարավ-արևմուտք։ Արտաքուստ և ներքուստ խաչաձև հատակագծով, տրոմպային փոխանցումով, ութնիստ թմբուկով, գմբեթավոր փոքր կառույց է։ Ըստ ճարտարապետական վերլուծության՝ VI դարի է։ Պահպանված հետքերը հիմք են տալիս ենթադրելու, որ արևմտյան թևը շրջապատված է եղել սրահով։ Հուշարձանի առանձնահատկություններն են՝ ուղղանկյուն հատակագծով հյուսիսային և հարավային թևերը՝ թաղի փոխարեն ծածկված գմբեթարդով ,արևելքում միակ խորանը՝ առանց լուսամուտի, պայտաձև խարանն ու կամարները։
Ըստ արձանագրության, գմբեթը X դարում վերականգնվել է։ Դեկորատիվ գեղանկարներով կառույցը ունի զուսպ և խոնարհ կերպար։ Խորանում և նրանից աջ ու ձախ մասերին պահպանվել են Լմպատավանքի կառուցման ժամանակակից որմնանկարների մնացորդներ. կենտրոնում եղել է գահակալ Քրիստոսը, շուրջը՝ երկնային ուժերի սիմվոլներ։ Աջ ու ձախ մասերին պատկերված են դեպի խորանի կենտրոնը շարժվող երկու ձիավոր (մեկը Սուրբ Գրիգորն է)՝ ձեռքերին խաչավարդ ցուպով։ Որմնանկարները հարթապատկերային են, տեղ-տեղ գրաֆիկական մոտեցումով, կատարված են հյութեղ, մեծ ներդաշնակությամբ։ Այժմ որմնանկարները քայքայվել և գրեթե չեն երևում։

Մարզկենտրոնը`   Կապան
Մարզի կազմավորման թիվը՝ 1995 թ.ի ապրիլի 12
Տարածաշրջանները`   Գորիսի շրջան, Կապանի շրջան, Մեղրիի շրջան, Սիսիանի շրջան
Քաղաքային համայնքների թիվը`   7 համայնք
Գյուղական համայնքների թիվը`   106 համայնք
Գյուղական բնակավայրերի թիվը`   128 բնակավայր
Ընդհանուր տարածքը`   4,506 կմ²
Բնակչությունը խիտ չէ
Սյունիքի մարզը ցամաքային տարածքի չափերով առաջինն է Հայաստանում: Նախկինում Սյունիք (Սիսական) անունով կոչվել է Մեծ Հայքի իններորդ նահանգը: Ներկայիս Սյունիքի մարզը զբաղեցնում է պատմական Սյունիքի մի հատվածը միայն:

Վայոց ձորի մարզ

Մարզկենտրոնը`   Եղեգնաձոր
Մարզի կազմավորման թիվը՝ 1996թ.
Տարածաշրջանները`   Վայքի շրջան, Եղեգնաձորի շրջան
Քաղաքային համայնքների թիվը`   3 համայնք
Գյուղական համայնքների թիվը`   41 համայնք
Ընդհանուր տարածքը`   2,308 կմ²
Բնակչության ընդհանուր թիվը (ըստ 2009թ.ի հունվարի 1-ի տվյալների)`   55,8 հզ

Continue reading Վայոց ձորի մասին

Կոտայքի մարզ(մարզկենտրոնը),

Հրազդան

Հրազդան քաղաք

Հրազդան (մինչև 1959 թվականը՝ Ներքին Ախտա), քաղաք Հայաստանի Կոտայքի մարզում՝ Հրազդան գետի ափին։ Երևանից հեռու է 40 կմ հյուսիս-արևելք։ Հանդիսանում է մարզի վարչական կենտրոնը։

Մինչև 1959 թվականին քաղաքը կոչվել է Ներքին Ախտա։ Ընդգրկված է եղել Երևանի նահանգի Նոր Բայազետի գավառում^[2]։ 1959 թվականին քաղաքը շրջանային, 1962 թվականից՝ հանրապետական ենթակայության քաղաք, 1930-95 թվականին՝ Հրազդանի շրջանի վարչական կենտրոնը, 1995 թվականից՝ Կոտայքի մարզի մարզկենտրոնը։

Ավտոճանապարհների հանգույց է, ունի երկթուղային կայարան։ Հրազդանի շրջագծի մեջ են մտնում նախկին Աթարբեկյան, Մաքրավան, Ջրառատ, Կաքավաձոր գյուղերը։ Տարածքը՝ 152 կմ²։

Հրազդանի ջրամբար( կամ Աղբյուրակի ջրամբար)

Հրազդանի, կամ Աղբյուրակի ջրամբարը կառուցվել է 1953 թ., սնվում է Հրազդան և Մարմարիկ գետերով: Ջրատարողությունը 5,6 մլն խորանարդ մետր է, ջրի հայելու մակերեսը`  1,7 քառակուսի կիլոմետր:

Մաքրավանք

Մաքրավանք, վանական համալիր Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի Մաքրավան գյուղում (այժմ Հրազդան քաղաքի թաղամասերից մեկն է)։ Վանքի գլխավոր կառույցը 13-րդ դարում կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին մեկ զույգ որմնամույթերով, արևմտյան կողմում երկհարկանի ավանդատներով գմբեթավոր դահլիճի տիպի կառույց է։ Եկեղեցին շրջապատված է բազմաթիվ խաչքարերով։ Հարավային կողմում գտնվում է միանավ եկեղեցի։ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուն արևմուտքից կից է եղել գրեթե քառակուսի հատակագծով գավիթը, որի պատերի հիմքերն են մնացել։ Վանքի արևելքում զարդաքանդակ խաչքարերով փոքրիկ գերեզմանոցն է։

Այժմ վանական համալիրը բաղկացած է երեք հիմնական մասերից՝ Սբ. Ամենափրկիչ և Սբ. Կաթողիկե եկեղեցիներից, գավթից ու օժանդակ շինություններից։

Մաքրավանքի վանական համալիրը օծել է Արշարունի կաթողիկոսը` 990 թվականին։ Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցին սրբատաշ քարից կառուցված միանավ կենտրոնագմբեթ կառույց է, խաչաձև հորինվածքով։ Մյուս եկեղեցին՝ Սբ. Կաթողիկեն /պետ. ցուցիչ 6.1.59.2/, կառուցվել է XIII դարի առաջին տասնամյակում։ Այն նույնպես կենտրոնագմբեթ է և հատկապես աչքի է ընկնում զարդանախշ որմնաքանդակներով և արձանագրություններով։

Մարմարիկ գյուղՄարմարիկ գետ

Մարմարիկ, գյուղ Հայաստանի Կոտայքի մարզում, մարզկենտրոնից 15 կմ հյուսիս-արևմուտք, Մարմարիկ գետի աջ ափի մոտ։

Հիանալի օր Մեծեփում

Բարև ձեզ։ Ես այսօր կպատմեմ, թե մենք ինչպես ենք անցկացրել  մեր օրը Փամբակում։     Սկզբում մենք մտանք եկեղեցի և աղոթք արեցինք։ Այնուհետև սկսեցինք բարձրանալ դեպի  Մեծեփ ամրոցը, որը գտնվում է Սևան քաղաքից մեկ կիլոմետր դեպի հյուսիս ընկած մի բարձունքի․ Քանի որ բարձունքը խիստ թեքություն ուներ,  բավականին դժվար էր բարձրանալը։ Բարձունքը հաղթահարելու ընթացքում մենք  ընդմիջում արեցինք, նախաճաշեցինք, որից հետո շարունակեցինք մեր ճանապարհը։ Ես և իմ ընկեր Ալենը բռնում էինք շատ մորեխներ։ Երկար ճանապարհ անցնելուց հետո  մենք շատ էինք ծարավել։ Երբ բարձրացանք վերև, մենք մեր շշերի մեջ լցրեցինք ջուր,  այնուհետև նկարվեցինք և  իջնելիս տղաներով մի լավ  վազեցինք։  5 րոպեում հասանք տեղ և գնացինք Սևանի ափ։ Քանի որ չէինք հասցնի լողանալ, մենք պարզապես թռչեցինք  մեր ոտքերը։ Մենք հիանալի օր անցկացրեցինք։

Ողջույն։ Ես Վահան Պետրոսյան եմ։ Ապրիլի 16-ին մենք գնացինք Արագածոտնի մարզ։ Մենք այցելեցինք Ագարակի բրոնզեդարյան քաղաքատեղի։ Մենք այնտեղ   քարաքոսեր տեսանք և բարձացանք դրանց վրա։ Իսկ հետո մենք երգեցինք և պարեցինք, մենք այնտեղ տեսանք կովեր։ Քանի որ մենք քաղցած էինք, նստեցինք քարերին և նախաճաշեցինք։ Հետո այցելեցինք Արուճի Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի, որը գտնվում է Արագած լեռան արևմտյան լանջի ստորոտում։ Իր չափերով  Արուճի եկեղեցին վաղ միջնադարյան Հայաստանի ամենամեծ  կոթողներից է։ Մենք այնտեղ երգեցինք մանուկների աղոթքը։ Եկեղեցում շատ ագռավներ կային։  Հետո գնացինք Թալինի կաթողիկե  եկեղեցի։ Այնտեղ  պարեցինք և խաղացինք ֆուտբոլ։ Մենք անմոռանալի օր ունեցանք։

Քարտեզ

Դաշտադեմի ամրոց

Քաղենիի ամրոցի խոշոր համալիրը գտնվում է Դաշտադեմ գյուղի հարավային եզրին։ Ենթադրվում է, որ այն կառուցվել է ուրարտական ամրոցի տեղում՝ Կամսարականների օրոք։ 1812 թվականին Երևանի Սարդար Հյուսեին խան հին ամրոցը շրջապատել է կոպտատաշ բազալտից կավե շաղախով շարված բազմանկյուն հատակագծով, անկյուններում ութ աշտարակներով, չափազանց հաստ պարսպապատերով։

Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի (Արուճ)

Արուճ գյուղի գլխավոր վանքային համալիրը Սուրբ Գրիգոր եկեղեցին է, որը գտնվում է Արագած լեռան արևմտյան լանջի ստորոտում, Արագածոտնի մարզում։ Վաղ միջնադարի աշխարհիկ ճարտարապետության այս հուշարձանախումբը բաղկացած է երկու առանձին շենքերից, որոնցից մեկը սյունազարդ է և իր հատակագծով ու մանրամասներով (սյուներ, խարիսխներ, խոյակներ) նման է Դվինի կաթողիկոսարանին։ Երկրորդ շենքը գտնվում է առաջինից արևելք։

Բարև ձեզ։ Ես այսօր ձեզ կպատմեմ իմ ճամփորդության մասին։  Մենք սկզբում ցանկանում էինք գնալ դեպի Սևաբերդ, բայց քանի որ այնտեղ ձնաբուք էր, մենք փոխեցինք մեր ուղևորության ուղղությունը։ Մենք այցելեցինք Ջրվեժի արգելոց։ Այնտեղ շատ գեղեցիկ էր, հարուստ բուսականություն կար։ Մենք  սահնակ քշեցինք, նաև  դահուկ  վարեցինք։ Ես զարմացած և հիացած էի տեսնելով այդքան շատ ձյուն։Այնտեղ մի շուն կար։ Նա շատ բարի էր։ Քանի որ շունը քաղցած էր,  բոլորիս ուտելիքները ցանկանում էր ուտել։ Մենք նաև խաղացինք ձնագնդի, իսկ հետո  գնացինք ավտոբուսների մոտ, այնուհետև ուղեվորվեցինք դեպի դպրոց։ Այդ ճանապարհորդությունը ինձ համար անմոռանալի էր։

Առավոտյան ժամը 9֊ին մենք հավաքվեցինք Սուրբ Երրորդություն եկեղեցու բակում և երթուղայինով ուղևորվեցինք Բուժական գյուղ։ Այն գտնվում է Կոտայքի մարզում, պատմական Նիգ գավառի տարածքում, Ծաղկունյաց լեռների հարավային լանջին։ Երբ հասանք գյուղ, նստեցինք ստվերոտ վայրում և պիկնիկ արեցինք։ Մենք այցելեցինք «Թեղենյաց» վանական համալիր, որը երկրաշարժի պատճառով փլուզվել էր, և միայն ավերակներն էին մնացել։ Եկեղեցու բակում մենք բռնեցինք թռչուն, մողես, մորեխ։ Գյուղում կար մի գետակ, և մենք անցանք քարերի վրայով, ես էլ թրջվեցի։ Բնությունն ուղղակի հրաշալի էր։
Ճանապարհորդութան ժամանակ մենք գտանք մի վայր, որտեղ խաղացինք բադմինտոն և վազվզեցինք։
Հենց հասանք երթուղու մոտ, նստեցինք հովին և սկսեցինք հաց ուտել, քանի որ շատ քաղցած էինք։ Ես հիանալի օր ունեցա։